Het iGene Farmaco-profiel
Dankzij het iGene farmacogenetisch profiel kan preventief in kaart worden gebracht op welke medicijnen je mogelijk niet goed reageert. Een arts of apotheker kan met zo’n profiel beter het juiste geneesmiddel en dosering kiezen. In deze blog leggen we uit wat farmacogenetica inhoudt en wat je met een farmaco-profiel kunt.
Wat is farmacogenetica?
Farmacogenetica is het wetenschappelijk vakgebied waarbinnen onderzoek wordt gedaan naar variaties in het DNA in relatie tot de reactie van een individu op een medicijn.
Genetische variaties, die van nature voorkomen, kunnen ertoe leiden dat medicijnen langzamer of sneller worden verwerkt dan gemiddeld. Dit heeft niet alleen invloed op de effectiviteit van de medicatie, maar kan ook van invloed zijn op de mate en ernst van bijwerkingen.
Een farmacogenetische DNA-test is daarmee een belangrijk hulpmiddel voor een arts of apotheker om tot een juist middel en een juiste dosering te komen. Farmacogenetica is dus een belangrijke stap in medicatie op maat.
Verwerking van medicijnen
Bij de verwerking van medicijnen in het lichaam zijn onder andere (lever)enzymen, receptoren en transporteiwitten betrokken. Geneesmiddelen worden in het lichaam grotendeels omgezet door enzymen in de lever.
Het enzym CYP2D6 is bijvoorbeeld betrokken bij de afbraak van 20-30% van alle geneesmiddelen. Andere belangrijke enzymen zijn o.a. CYP1A2, CYP2B6, CYP2C9, CYP2C19, CYP3A4, CYP3A5, BChE, DPD, TPMT en VKORC1.Voor ieder geneesmiddel zijn weer andere enzymen van belang. Daarnaast zijn transporteiwitten zoals SLCO1B1 en genotyperingen zoals HLA- en IL28B-typeringen belangrijk bij de verwerking van medicijnen.
Verwerking van medicijnen is niet bij iedereen hetzelfde
Mensen zijn niet allemaal gelijk. Het vermogen om medicijnen te verwerken is per persoon verschillend. Dit komt doordat genetische variaties de werking van bovenstaande enzymen, transporteiwitten en receptoren beïnvloeden. Hierdoor worden amitriptyline of codeïne bijvoorbeeld niet door iedereen even snel omgezet. Toch krijgen mensen over het algemeen eenzelfde startdosering van een medicijn toegeschreven. Blijkt een middel niet aan te slaan of treden er (teveel) bijwerkingen op, dan zal de dosis aangepast worden of kan er voor een ander middel worden gekozen.
Met een farmacogenetisch profiel kun je vooraf al rekening houden met verschillen in enzymactiviteit, om zo vanaf het begin voor een effectieve behandeling te kiezen.
Wat kun je met een Farmaco-profiel?
Met een DNA-analyse kun je een persoonlijk farmacogenetisch profiel laten maken. Bij iGene noemen we dit een farmaco-profiel. Je krijgt een overzicht van mogelijk afwijkende activiteit van meer dan 20 verschillende enzymen, transporteiwitten en receptoren. Daarnaast zie je in de lijst van ruim 60 verschillende medicijnen of je daar mogelijk afwijkend op reageert*.
Deze resultaten kun je delen met je huisarts of apotheker. Zij kunnen deze informatie vertalen naar een mogelijke aangepaste behandeling.
*Gebaseerd op informatie van het Royal Dutch Association for the Advancement of Pharmacy - Pharmacogenetics Working Group (DPWG) en Clinical Pharmacogenetics Implementation Consortium (CPIC), waarbij alleen middelen zijn opgenomen waarvoor op dit moment een actief dosis-beleid wordt geadviseerd. Er worden regelmatig nieuwe richtlijnen en onderzoeken gepubliceerd door het DPWG en CPIC, waarna iGene ook updates door kan voeren aan de lijst geneesmiddelen.
Bronnen:
- R.H.N van Schaik, I. Houwink, T. van Gelder "Farmacogenetisch testen op CYP450-enzymen." Ned Tijdschr Geneeskd 160 (2016): A9404Q
- Website Farmacotherapeutisch Kompas: https://www.farmacotherapeutischkompas.nl/farmacologie/farmacogenetica , geraadpleegd op 10-02-2020
Lees meer over dit onderwerp in de volgende blog:
Farmacogenetische DNA-test uitgelegd: Deel II