Laatst bijgewerkt: 02-03-2022
In onze gedigitaliseerde wereld gebeuren steeds meer zaken online. Een land dat de laatste 25 jaar grote stappen gemaakt heeft op dit gebied, is Estland. Zo werkt de overheid daar met een geavanceerd en goed beveiligd e-health-systeem, dat onlangs is uitgebreid met DNA-testen.
Onlangs liet de VPRO in een aflevering van Tegenlicht zien hoe de overheid van Estland DNA-testen gebruikt om burgers van gezondheidsvoorlichting te voorzien. Het filmfragment hieronder schetst de situatie treffend.
![youtube-preview]()
Fragment uit Tegenlicht "Verovering van ons DNA". Bekijk de hele aflevering hier
DNA-testen door de overheid: farmacogenetisch paspoort
De overheid van Estland verstrekt burgers een farmacogenetisch paspoort (eigenlijk net zoals iGene dit in Nederland aan particulieren aanbiedt). Hierdoor kunnen ze medicijnen op maat krijgen, die zijn afgestemd op hun eigen stofwisseling. Dit wordt toegelicht in een filmfragment uit dezelfde uitzending:
![youtube-preview]()
Fragment uit Tegenlicht "Verovering van ons DNA". Bekijk de hele aflevering hier
DNA-testen door de overheid: gezondheidstest
Burgers die dat willen, krijgen in Estland ook voorspellingen over hun aanleg voor erfelijke aandoeningen, om hen te helpen zo lang mogelijk gezond te leven. Een voorbeeld daarvan, en de manier waarop iemand deze informatie ervaart, is te zien in dit fragment:
![youtube-preview]()
Fragment uit Tegenlicht "Verovering van ons DNA". Bekijk de hele aflevering hier
Vroege opsporing dankzij DNA-testen
Een DNA-test kan helpen om erfelijke aandoeningen eerder op te sporen. Vaak verbetert dit de mogelijkheden voor behandeling en de perspectieven van patiënten. De rol die DNA-testen kunnen spelen bij vroege opsporing, wordt door dit fragment geïllustreerd:
![youtube-preview]()
Fragment uit Tegenlicht "Verovering van ons DNA". Bekijk de hele aflevering hier
DNA-testen door de overheid: preventie
DNA-testen helpen niet alleen om bepaalde aandoeningen tijdig op te sporen; ze kunnen ook helpen bij het voorkomen (of uitstellen) van aandoeningen, dankzij de kennis over je persoonlijke aanleg hiervoor.
De overheid in Estland geeft (net als iGene) individueel gezondheidsadvies op basis van een DNA-test. Dit vanuit het besef dat persoonlijke gezondheidsadviezen relevanter zijn en daardoor serieuzer genomen worden dan generieke gezondheidsadviezen. In het volgende fragment legt de directeur van het genoomcentrum in Estland de meerwaarde van dit soort DNA-gebaseerde preventieadviezen nog eens uit:
![youtube-preview]()
Fragment uit Tegenlicht "Verovering van ons DNA". Bekijk de hele aflevering hier
DNA-gegevens bij de overheid?
Estse burgers die vrijwillig een DNA-test doen, verstrekken hun DNA-gegevens hiermee tevens (geanonimiseerd) aan de overheid. Op die manier komt er ook op bevolkingsniveau nuttige informatie beschikbaar over gezondheidsrisico’s. Zo kunnen artsen bijvoorbeeld beter geadviseerd worden waarop te letten bij bepaalde klachten.
In dit fragment licht de president van Estland toe waarom zij DNA-informatie zowel op individueel als op bevolkingsniveau nuttig acht voor het verbeteren van de volksgezondheid:
![youtube-preview]()
Fragment uit Tegenlicht "Verovering van ons DNA". Bekijk de hele aflevering hier
DNA-testen door de overheid: hoe zit het in Nederland?
Nederland is op het gebied van e-health nog lang niet zo ver als Estland. Zo biedt de Nederlandse overheid haar burgers (nog) geen gratis DNA-testen aan. Hierdoor heb je in Nederland eigenlijk maar twee mogelijkheden om meer informatie over je genetische aanleg te krijgen.
De eerste mogelijkheid is een traject via een klinisch geneticus. Hiervoor kom je alleen in aanmerking in het geval van een specifieke erfelijke ziekte die dan al in je familie moet voorkomen. De tweede mogelijkheid is het bestellen van een persoonlijke DNA-test bij een bedrijf zoals iGene.
Overweeg je zelf een DNA-test te bestellen? Controleer dan ook hoe verschillende aanbieders van DNA-tests omgaan met jouw privacy. Zelf zijn wij niet verbonden aan de overheid; ook delen wij jouw gegevens niet met derde partijen (zie ook onze visie op ethiek en privacy).