Wat is er inmiddels bekend over genetische gevoeligheid voor het coronavirus?

Bloedgroep en corona

De eerste publicaties over genetische gevoeligheid voor COVID-19 gingen over de rol die de bloedgroep mogelijk speelt. Inmiddels zijn er tientallen studies uitgevoerd op dit gebied, die we kunnen indelen in enerzijds infectiegevoeligheid voor het coronavirus en anderzijds de ernst van de klachten.

1. Bloedgroep in relatie tot infectiegevoeligheid
   Een beeld dat uit verschillende onderzoeken naar voren komt, is dat bloedgroep A vaker voor lijkt te komen bij mensen die positief zijn getest op het coronavirus. Bloedgroep O daarentegen zou een beschermend effect hebben, omdat deze bloedgroep vaker voorkomt in controlegroepen. Recent gepubliceerde meta-analyses (studies die onderzoeksdata van verschillende publicaties combineren) bevestigen deze bevindingen. Voor bloedgroepen B en AB komt in de meta-analyses geen eenduidig verband met infectierisico’s naar voren. 
   
   Bij deze bevindingen zijn wel enige kanttekeningen te plaatsen. Zo tonen gevonden associaties in het algemeen nog geen oorzakelijk verband aan. Ook is bij sommige onderzoeken gebruikgemaakt van de gegevens van bloeddonoren als controlegroep. Die zijn niet representatief voor de algemene bevolking, omdat zich onder donoren vaak meer mensen met bloedgroep O bevinden (bloedgroep O is namelijk erg gewild voor bloeddonatie) – en dus relatief minder mensen mensen met bloedgroep O in de onderzochte groep met patiënten. Daar komt nog bij dat mensen die bloed doneren over het algemeen redelijk gezond zijn.
   
   
2. Bloedgroep in relatie tot de ernst van de klachten
   Hoewel sommige onderzoeken de bloedgroepen A en AB in verband brengen met de noodzaak van beademing en een langer verblijf in het ziekenhuis, vinden andere studies geen verband. Ook verschillende meta-analyses concluderen daarom dat er onvoldoende bewijs is voor een verband tussen je bloedgroep en de ernst van het ziekteverloop. In tegenstelling tot vatbaarheid voor corona, lijkt de bloedgroep dan ook geen invloed te hebben op de mate en ernst van de symptomen bij een besmetting.

ACE-genen en corona

Het SARS-CoV-2 virus, de wetenschappelijke naam voor het coronavirus dat COVID-19 veroorzaakt, bindt zich aan zogeheten ACE2-receptoren om lichaamscellen te kunnen binnendringen. Deze receptoren bevinden zich onder meer op cellen in je neus, longen en darmen.

Al snel na het uitbreken van de pandemie lazen we dat DNA-varianten mogelijk invloed hebben op de hoeveelheid en werking van ACE2-receptoren. Inmiddels zijn veel van die DNA-varianten onderzocht, maar tot op heden is er nog geen eenduidig bewijs gevonden voor een duidelijk hoger infectierisico bij specifieke genvarianten van ACE2. Wel zouden sommige DNA-varianten de receptorbinding met het virus kunnen verminderen, met een lagere kans op infectie tot gevolg. Deze DNA-varianten komen echter weinig voor.

Dan is er ook nog het ACE1-gen, dat invloed heeft op het ACE2-gen. Van dit gen wordt één belangrijke DNA-variant in verband gebracht met zowel de infectiegevoeligheid voor het coronavirus als met de ernst van de symptomen. Deze variant, het zogenoemde ACE1-I/D polymorfisme, komt vaker voor bij ernstig zieke COVID-19 patiënten, en dan met name bij mannen met een hoge bloeddruk.

DNA-variaties en het immuunsysteem

Begin 2021 verscheen een grote meta-analyse van de onderzoeksdata uit 46 verschillende studies. In totaal werden de genetische datasets van bijna 50.000 corona-patiënten vergeleken met die van 2 miljoen mensen zonder doorgemaakte corona-infectie.

De onderzoekers stelden hierbij voor verschillende genen in het DNA vast dat bepaalde varianten vaker voorkwamen onder ernstig zieke corona-patiënten. Sommige van deze genen waren al eerder in verband gebracht met andere longziekten (DPP9, FOXP4, LZTFL1) of zijn gerelateerd aan genen die betrokken zijn bij het immuunsysteem of ontstekingen (CXCR6, IFNAR2, OAS1/2/3).

De meeste van deze genen werden ook gevonden in een ander onderzoek, onder 2.244 patiënten op Britse intensive care-afdelingen. De onderzoekers concludeerden daaruit dat twee typen mechanismen een belangrijke rol spelen bij (ernstig) zieke corona-patiënten. De aangeboren antivirale afweermechanismen, die belangrijk zijn in het begin van de ziekte (gerelateerd aan IFNAR2 en de OAS-genen). En ontstekingsgerelateerde longbeschadiging; een sleutelmechanisme van late, levensbedreigende COVID-19 (gerelateerd aan DPP9, TYK2 en CCR2).

Zeldzame mutaties op het TLR7-gen en corona

In juli 2020 werd een heftig COVID-19 ziekteverloop bij twee Nederlandse broers in verband gebracht met zeldzame DNA-mutaties op het TLR7-gen. Dit gen speelt een belangrijke rol bij het herkennen van ziekteverwekkers en het activeren van het afweersysteem.

TLR7-mutaties komen weinig voor. Maar als ze zich voordoen, leiden ze vooral bij mannen tot een verhoogd risico. Dit komt doordat het TLR7-gen op het X-chromosoom zit, waarvan vrouwen er twee hebben. Vrouwen hebben dus ook twee exemplaren van het TLR7-gen. Mannen hebben maar één X-chromosoom, waardoor er geen tweede gen is dat de rol van een defect TLR7-gen kan overnemen.

Wat kunnen wetenschappers met deze kennis over genetische invloeden?

Het is nu nog moeilijk om deze kennis over genetische invloeden te vertalen naar individuele risico’s, zoals we bij iGene doen met uitspraken over genetische aanleg voor bepaalde aandoeningen. Over het algemeen lijken andere factoren, zoals leeftijd, overgewicht, geslacht en onderliggende aandoeningen, namelijk een grotere rol te spelen.

Dat neemt niet weg dat het om nuttige kennis gaat. Door onderzoek naar de rol van genetische factoren, krijgen wetenschappers bijvoorbeeld meer inzicht in de ziektemechanismes rond COVID-19. En die inzichten dragen weer bij aan betere behandelingen voor corona-patiënten. Mede hierdoor liggen patiënten nu bijvoorbeeld minder lang in het ziekenhuis dan een jaar geleden.

Wie zijn wij?  

Gelukkiger en gezonder leven door de kennis van je eigen genen: dat is het doel van de iGene DNA-test.

Benieuwd naar wie wij zijn en naar onze aanpak? Lees hier meer.